Chinese Poëzie

Chinese dichtkunst neemt een belangrijke plek in binnen de traditionele Chinese cultuur. Maar hoeveel rijker de Chinese dichtkunst had kunnen zijn onder een minder onderdrukkende cultuur. De Chinese geschiedenis kent bijna elke vorm van repressie die dictatoriale landen kunnen hebben. Dichters zijn als het ware de therapeuten van de maatschappij en de waarheden die zij ons voorhouden zijn lang niet altijd aangenaam. In China zijn er wel dichters geweest die met een groot prestige de samenleving en de heersers pijnlijke waarheden voorgeschoteld hebben. Soms kwamen ze er min of meer ongeschonden vanaf, soms leidde kritiek alleen maar tot de eigen ondergang. Mede daardoor krijgen we er uit het werk van Chinese dichters maar moeilijk een beeld van hoe onderdrukking en censuur precies uitwerken. Er ontbreken ook Chinese essays en verhalen waaruit zou kunnen blijken hoe het individu zich verzet tegen de onderdrukking; zouden zij er minder last van hebben, het echt niet in hun werk tot uitdrukking gebracht hebben of moeten we hun tekens misschien anders lezen?

Chinese poëzie, en met name de klassieke poëzie, is een taal van het geheugen: zeer beknopt, niet specifiek en kunstmatig. De regels zijn vaak niet langer dan zeven lettergrepen en werkwoorden, naamwoorden en bijwoorden zijn als zodanig niet altijd van elkaar te onderscheiden. Ook is het in het algemeen niet vast te stellen of het perspectief ik, jij of iedereen is. Het is evenmin zeker of het om het heden of verleden gaat. Alleen al om die reden is het vertalen haast onmogelijk. Er wordt dus een beroep gedaan op het culturele geheugen van de lezer. Daarbij spelen natuurlijk de erudiete toespelingen van de dichter ook een rol.

In alle poëzie zijn wel bepaalde trucs te vinden, maar er bestaat waarschijnlijk geen poëzie met zoveel trucs als de Chinese. Bijna geen van de trucs zijn rechtstreeks in een westerse taal over te brengen, omdat de vertaler geen raad weet met de listigheid die in de poëzie schuilt. Daarnaast is toon, een belangrijk element in het Chinees, in westerse talen niet over te brengen. Zo betekent “ma”, als het hoog en vlak uitgesproken wordt, “moeder”. Wordt “ma” echter met een vragende toon uitgesproken, dan betekent het “hennep”. En een lage toon geeft de betekenis “paard” aan hetzelfde woord. Bij het voorlezen van Chinese poëzie krijgen de tonen een “gestileerde zangerigheid” en zelfs een soort van hysterische gilletjes. Veel westerlingen kunnen dit maar moeilijk verdragen – probeer maar eens een Chinese opera (vaak half gezongen, half gesproken) te beluisteren.

Auteur: V.S. Schoolse / Referenties: Bronkhorst, D., “Chinese Dichters – Drieduizend jaar Chinese poëzie”, Uitgeverij de Prom, Baarn, 1994.

Wij staan gereed om te ontvangen diep in ons
onvoorstelbare wonderen,
in de lange maanden en jaren is daar plotseling
de verschijning van een komeet, een storm steekt op:

Ons leven is op dat ogenblik
alsof in een eerste omhelzing
oude vreugden en smart plotseling voor ons oog
stollen tot kloeke roerloze vormen.

Wij prijzen die kleine insecten,
na één enkele paring
of eenmaal gevaar te hebben weerstaan,
eindigen zij hun wonderschoon bestaan.

Ons ganse leven ontvangt…
Een storm steekt op, de verschijning van een komeet.

Feng Zhi

Bovenstaand gedicht behoort tot de reeks gedichten die algemeen beschouwd wordt als het hoogtepunt in de carrière van de Chinese dichter Feng Zhi. Naast creatief werk heeft Feng Zhi ook veel studies gedaan in de klassieke poëzie. Je zal ongetwijfeld in de toekomst meer dichtkunst van Feng Zhi vinden op onze site.

Ben jij op een professionele manier bezig met Chinese Poëzie en zou je het leuk vinden een stukje te schrijven over bijvoorbeeld een klassiek gedicht of wil wat jouw eigen China geïnspireerde dichtkunst met ons delen? Neem dan gerust even contact op met ons op. Vindt je dit gewoon leuk en is je interesse gewekt en wil je er meer over weten? Kijk dan eens ons blog. Wij vinden het leuk als je daar een berichtje achterlaat.